Quy định về quan trắc môi trường lao động là các hướng dẫn pháp lý yêu cầu doanh nghiệp đo đạc, kiểm soát và đánh giá các yếu tố độc hại, nguy hiểm tại nơi làm việc như tiếng ồn, bụi, nhiệt độ, hóa chất… nhằm đảm bảo sức khỏe người lao động. Doanh nghiệp cần thực hiện quan trắc định kỳ ít nhất mỗi năm một lần, thuê đơn vị có đủ điều kiện, báo cáo kết quả và tuân thủ các tiêu chuẩn pháp luật để tránh vi phạm và bảo vệ môi trường làm việc an toàn, hiệu quả.

Quan trắc môi trường lao động là hoạt động bắt buộc đối với nhiều doanh nghiệp nhằm kiểm soát, đánh giá các yếu tố có hại tại nơi làm việc để bảo vệ sức khỏe người lao động và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng hiểu rõ và đầy đủ về các quy định này.

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin chi tiết, rõ ràng nhất về quy định quan trắc môi trường lao động theo pháp luật Việt Nam hiện hành, giúp doanh nghiệp thực hiện đúng và đủ các nghĩa vụ pháp lý, tránh các rủi ro không đáng có.

Quan trắc môi trường lao động là gì?

Quan trắc môi trường lao động là quá trình đo đạc, phân tích, đánh giá các yếu tố nguy hiểm, độc hại trong môi trường làm việc như nhiệt độ, ánh sáng, tiếng ồn, bụi, hóa chất, độ rung, điện từ trường… để phát hiện, phòng ngừa và kiểm soát nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động.

Quan trắc giúp doanh nghiệp phát hiện sớm các yếu tố nguy hiểm, có biện pháp cải thiện, và đặc biệt là đảm bảo môi trường làm việc đạt tiêu chuẩn an toàn, vệ sinh theo quy định của pháp luật.

Quy định pháp luật về quan trắc môi trường lao động

Việc quan trắc môi trường lao động được quy định rõ ràng tại Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015, Nghị định số 44/2016/NĐ-CP và Nghị định số 140/2018/NĐ-CP cùng nhiều thông tư hướng dẫn.

Dưới đây là các Quy định về quan trắc môi trường lao động cụ thể mà doanh nghiệp cần nắm rõ:

1. Đối tượng bắt buộc thực hiện quan trắc môi trường lao động

Theo quy định tại Điều 18 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh có yếu tố nguy hiểm, độc hại hoặc môi trường làm việc tiềm ẩn rủi ro phải thực hiện quan trắc môi trường lao động định kỳ.

Ví dụ các ngành nghề bắt buộc quan trắc môi trường lao động:

• Công nghiệp sản xuất hóa chất

• Luyện kim, cơ khí

• Xây dựng, khai thác khoáng sản

• Dệt may, giày da

• Các lĩnh vực có yếu tố nguy hiểm như nhiệt độ cao, bụi độc hại, tiếng ồn, rung chấn cao…

2. Thời gian và tần suất quan trắc môi trường lao động

Theo Nghị định số 44/2016/NĐ-CP, doanh nghiệp phải thực hiện quan trắc môi trường lao động định kỳ ít nhất mỗi năm 01 lần.

Riêng đối với những môi trường đặc biệt độc hại hoặc phát sinh yếu tố độc hại mới, quan trắc môi trường lao động phải được thực hiện ngay sau khi phát sinh để kịp thời đánh giá và kiểm soát các nguy cơ.

Ví dụ cụ thể:

• Một nhà máy sản xuất thép phải đo tiếng ồn và bụi kim loại ít nhất 1 lần/năm.

• Doanh nghiệp sản xuất hóa chất phải đo nồng độ khí độc, bụi hóa chất ít nhất mỗi năm 1 lần hoặc ngay khi có thay đổi về công nghệ.

3. Các yếu tố cần quan trắc

Các yếu tố bắt buộc phải quan trắc theo quy định gồm:

• Yếu tố vật lý: Ánh sáng, tiếng ồn, nhiệt độ, độ rung, điện từ trường…

• Yếu tố hóa học: Bụi, khí độc, hóa chất độc hại…

• Yếu tố sinh học: Vi khuẩn, virus, nấm mốc gây bệnh trong môi trường làm việc…

Ví dụ: Một công ty dệt may sẽ cần thực hiện quan trắc tiếng ồn, bụi bông, nhiệt độ và độ ẩm để đảm bảo môi trường lao động đáp ứng các yêu cầu an toàn.

4. Đơn vị thực hiện quan trắc

Theo quy định, hoạt động quan trắc môi trường lao động phải do các đơn vị đủ điều kiện được cơ quan chức năng cấp phép thực hiện. Doanh nghiệp không tự ý thực hiện quan trắc mà phải thuê đơn vị chuyên nghiệp có giấy phép của Bộ Y tế hoặc Sở Y tế địa phương cấp.

Ví dụ: Công ty muốn quan trắc môi trường lao động phải ký hợp đồng với đơn vị được cấp phép như Viện Y tế công cộng, các trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC), hoặc các đơn vị tư nhân được cấp phép.

5. Báo cáo kết quả quan trắc môi trường lao động

Sau khi thực hiện quan trắc, doanh nghiệp phải lập báo cáo kết quả quan trắc và lưu trữ theo quy định. Báo cáo kết quả quan trắc phải được gửi lên cơ quan quản lý lao động cấp tỉnh (Sở Lao động Thương binh và Xã hội) hoặc cấp có thẩm quyền khi có yêu cầu.

Doanh nghiệp cũng phải công khai kết quả quan trắc cho người lao động biết để thực hiện các biện pháp phòng tránh rủi ro.

Ví dụ cụ thể: Công ty sản xuất sơn phải thông báo kết quả quan trắc khí độc và bụi sơn định kỳ trên bảng tin công ty để người lao động nắm rõ và có biện pháp bảo vệ sức khỏe phù hợp.

Tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định quan trắc môi trường lao động

Việc thực hiện đúng các quy định về quan trắc môi trường lao động không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn giúp doanh nghiệp:

• Kiểm soát và phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

• Nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm chi phí y tế và bồi thường tai nạn lao động.

• Tăng cường uy tín và hình ảnh doanh nghiệp, tạo môi trường làm việc tốt hơn, giữ chân người lao động hiệu quả.

Ví dụ thực tế: Một công ty cơ khí tuân thủ đầy đủ quy định về quan trắc môi trường đã giảm rõ rệt tình trạng công nhân mắc các bệnh nghề nghiệp liên quan tới hô hấp và thính giác, tiết kiệm đáng kể chi phí bảo hiểm và y tế.

Mức xử phạt khi vi phạm quy định về quan trắc môi trường lao động

Theo Nghị định số 12/2022/NĐ-CP, doanh nghiệp không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định về quan trắc môi trường lao động sẽ bị xử phạt hành chính từ 5 – 20 triệu đồng, tùy theo mức độ và quy mô vi phạm. Đồng thời, doanh nghiệp buộc phải khắc phục hậu quả bằng cách tổ chức quan trắc đúng quy định.

Kết luận

Nắm rõ quy định về quan trắc môi trường lao động là yêu cầu cấp thiết giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý, đảm bảo an toàn cho người lao động và duy trì hiệu quả sản xuất kinh doanh. Việc chủ động thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về quan trắc môi trường sẽ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và bảo vệ tốt nhất sức khỏe của người lao động.